Oorlogsellende

Zegel van Sint Oda, circa 1230 (collectie BHIC, nr. SOE1039)

Zeventiende brief, deel 3

Maar laat ik doorgaan: Sint-Oedenrode zou in vroeger tijden een graafschap zijn geweest en Hilvaris, een zekere gravin die hier gewoond zou hebben (anderen noemen haar een dienstmaagd van Oda; dat is maar een klein verschil. Of kan dat samengaan?) zou hier de kapittelkerk gesticht hebben, en tegelijk een college van negen wereldlijke kanunniken. In deze kerk zou vroeger haar grafschrift te zien zijn geweest, bestaande uit rampzalige Latijnse monniksverzen:

Nobilis hac fossa sunt Hildewaris hic ossa

De Rode et Beke Dominiae, Rodae Comitissae

Ecclesias hanc et de Beek, quae virginis Odae

Translatus anno, fundavit septuageno

Van Amelroijen solus resident Everadus

Est hic canonici vice fungens atque decani

Huc fuerant de quo haec primum clausa sepulchre

Ter septeno quingento transtuli anno:

Nam lapidum quadro tumulata sub assere muro

Huius porticui iacebant vicinia templi.

Deze Hilvaris of Hildewaris zou ook de stichteres geweest zijn van het kapittel der kanunniken, dat van oudsher in Hilvarenbeek gevestigd was, welk dorp zijn naam aan haar hebben ontleend, zoals ik je al heb verteld.

Nu over wat de geschiedenis over Sint-Oedenrode oplevert. Veel bijgelovige, roomsgezinde schrijvers, die in de domme tijden van het bijgeloof de levens van alle Meierijsche heiligen hebben beschreven, noemen St. Oda met geen enkel woord. Ze lijken haar niet te kennen. Daarentegen zwijgen anderen weer als het graf over Hildewaris of Hilvaris, zodat alles met betrekking tot deze heiligen behoorlijk onzeker is.

Ik voeg daar de lotgevallen van deze plaats aan toe. In 1542 werd dit mooie dorp door de Geldersen helemaal platgebrand. In 1572 werd het door het krijgsvolk van de prins van Holstein leeggeplunderd. In 1576 werden hier veel huizen door het garnizoen van Bommel verwoest. In 1581 vernielde het garnizoen van Heusden er honderdtien huizen. In 1583 liet de baron van Ysselstein de beide kerken in brand steken. In 1587 werd het dorp opnieuw door de krijgsmacht van de bondgenoten geplunderd. Wat een reeks van rampen! Hoeveel ongeluk heeft dit dorp moeten verduren en nog wel binnen zo weinig jaren!

Tegenwoordig heerst hier veel onenigheid onder de roomsen vanwege de kerken. Men heeft meningsverschillen over welke kerk men van de hervormden af moet nemen. De ene partij wil de kapittelkerk hebben, de andere de parochiekerk. Dat is afhankelijk van hoe dicht men bij de ene dan wel de andere kerk woont. Men heeft er hier geweldig over getobd, maar die hartstocht, ook om een van die kerken in handen te krijgen, is momenteel aanmerkelijk aan het bekoelen.

Nu weet je al weer wat meer over Sint-Oedenrode dan duizenden andere mensen (als je deze brief gelezen hebt, tenminste). Ik kan deze brief dus wel afsluiten, want het wordt de hoogste tijd om hem vandaag nog met de post weg te krijgen. Misschien komt hij wel te laat. Ik noem me in grote haast, je beste Vriend!