Over bodemschatten en taalvondsten

De Bossche Meierij (bron: Wandelblog Joop van der Perk)

Tiende brief, deel 6

De bodem in de Meierij is in het algemeen zeer zandig. Men vindt in enkele dorpen heel veel oer, waaruit heel goed ijzer gewonnen zou kunnen worden. In Aarle en Nuenen trof ik mooi blauwsel (kobaltoxide) aan, terwijl Martinet alleen maar over Veghel spreekt als vindplaats.

Op sommige plaatsen is ook een soort bruine oker te vinden, die goed als verfstof te gebruiken zou zijn, net als het gele zand dat vlekken in de kleren geeft, zo sterk kleurt het. Men vindt hier ook vitrioolachtig water. Als men er thee in doet, krijgt het een zwarte kleur, als men het tenminste niet kookt. Een deskundige zou in de Meierij veel stof kunnen vinden om de kennis over de natuurlijke historie van het vaderland uit te breiden, als iemand dit zou willen proberen.

De taal van de Meierijenaars is heel erg lomp en ze is op veel plekken (nergens treft men zoveel verschillende dialecten aan als in de Meierij), zoals hier in Helmond, bijna niet te verstaan voor een Hollander. Ik geloof trouwens wel dat het bestuderen van de taal ons nog veel oude woorden zou leren, die tegenwoordig bijna geheel in onbruik zijn geraakt.

Zie hier, wat ik op dat gebied heb verzameld: al einskens, allengs; berg en dag, hoog en laag; ederikken, herkauwen; dedi, deed hij; killen, koud zijn; flets, flauw; luiken, sluiten; gelooken, gesloten; lelijk begaaden, vuil maken; haer, hier; hemelen, ten hemel gaan of sterven; ophemelen, opsieren; mer, men er; op en neer, heen en weer; uitsteeken, uitzonderen; vaaren, rijden; vries, vorst; herd, herder; hadder, had er; katijvig, ellendig.

Je hoort hier ook enkele Hoogduitse en verbasterde Franse woorden. De Meierijenaars hebben sinds 1795 vooral meesterlijk op zijn Frans leren vloeken en schelden, al weten ze niet wat ze zeggen.