Verder per hoogkar

Met een huifkar door Uden (bron: Stichting "Ons Vertier")

Achtste brief, deel 3

Het is levendig in dit dorp en men hoort er veel nieuws, doordat de postkoets van Den Bosch op Maastricht en vice versa hier doorheen komt. Veel inwoners melden zich door nieuwsgierigheid gedreven bij de postkoets (die hier altijd stopt) en horen de reizigers uit. Daardoor kan het gebeuren, vooral als een van de reizigers grappig wil zijn, dat de vragenstellers terugkeren met een last aan leugens, die zij dan weer als echte waar uitventen.

Door dit dorp loopt ook de doorgaande weg naar Luik. Een paar jaar geleden was men nog van plan om de steenweg van Den Bosch, die slechts over een afstand van vier uur gaans bestraat is, door te trekken tot aan de grenzen van het Luikerland. Deze onderneming is echter blijven steken, al zijn de aardebaan en de nodige stenen bruggen reeds aangelegd. In het Luikse is de weg al voltooid. Het is jammer dat die weg niet is afgemaakt, want het zou een zeer mooie route zijn van Den Bosch naar Luik over een lengte van meer dan twintig uur gaans.

Omdat het zeer warm was, ging ik vanuit Valkenswaard verder naar Geldrop met een kar. Een kar is een rijtuig van geduld. Hij staat op twee wielen en is overdekt met een zeil, dat men hier een huif noemt. Een kar wordt getrokken door één paard, dat stapvoets gaat, terwijl de voerman er aan de linkerzijde te voet naast slentert. Hij bestuurt zijn paard met de woorden hot en haar, dat is ‘rechts’ en ‘links’.

Het heeft me verbaasd dat Martinet zegt de betekenis van deze woorden niet te kennen. Melis Stoke had hem al kunnen leren dat haar ‘hier’ betekent, want ik lees bij deze middeleeuwse dichter:

Des conincs broeder, ionghe Florens,

Lach in den dunen, haer en ghens,

Met sinen vrienden...

Haer is dus ‘hier’ of ‘links’, omdat de voerman aan de linkerkant van het paard loopt, dat op het bevel haar zijn kant op draait. Hot moet misschien wel hor zijn, en dan betekent het volgens de beroemde Huydecoper bij Stoke zoveel als ‘weg!’. Die betekenis lijkt logisch, omdat het paard op het bevel hot van de voerman wegdraait. Misschien is dit woord nog wel oud-Keltisch, en dan is ot of hot zoiets als ‘goed’ en dus rechts. Maar ik sta open voor een betere suggestie.