Het Bossche drukwerk uit 1664 dat Hanewinckel heeft gezien en waar hij met zoveel afschuw over vertelt (zie de derde brief, deel 6) is een voorbeeld van de protestantse propaganda waarmee de Reformatie en het schisma met de katholieke kerk verdedigd werd.
Zoals het boekje zelf naar waarheid zegt, is het gebaseerd op tarievenlijsten van de pauselijke kanselarij en de pauselijke penitentiekamer. Maar anders dan dit en soortgelijke boekjes uit de zestiende en zeventiende eeuw suggereren, gaat het hier niet om tarieven voor de vergeving van de genoemde zonden.
Deze tarieven waren vastgesteld voor het schrijven van documenten die over dit soort zaken gingen. De klerken die dat moesten doen, werden per woord betaald en hadden dus de al te menselijke neiging om de nodige documenten met veel overbodige omhaal van woorden op te stellen. Om daar paal en perk aan te stellen, bepaalden achtereenvolgende pausen per document een maximum tarief.
Protestantse critici grepen deze lijsten aan, om te stellen dat hier sprake was van een manier voor de kerkelijke overheid om inkomsten te verwerven. Ze prezen zich gelukkig ontsnapt te zijn aan een "corrupte organisatie, die er een gewoonte van maakt de vergeving van zonden te verkopen voor een klein bedrag"
Maar daarmee verdraaiden ze dus de betekenis van de bedragen die in deze lijsten stonden: het waren geen inkomsten voor de kanselarij, maar juist (maximum) uitgaven. Hoe succesvol deze propagandatruc gewerkt heeft, blijkt wel uit het feit dat Hanewinckel bijna 150 jaar later nog steeds oprecht verontwaardigd kan zijn over die in-slechte katholieken en hun amorele handelsgeest.
In het Aanhangsel bij de Tweede Reis, waarin hij reacties op de Eerste Reis verwerkt, haalt Hanewinckel nog wat voorbeelden aan: "Volkomen vergeving voor iemand die vader, moeder, zuster of vrouw heeft vermoord, voor zoveel. Volkomen vergeving voor een geestelijke die zich sexueel te buiten was gegaan, ook met nonnen, binnen of buiten het klooster, met volledig eerherstel en herstel in waardigheid en inkomen, voor zoveel. Volkomen vergeving voor een non, die meermalen betrapt is op het hebben van sex, binnen of buiten haar klooster, met volledig herstel van haar waardigheid, inclusief de mogelijkheid dat ze ooit nog abdis kan worden, voor zoveel. En zo voort..."
Geen opmerkingen:
Een reactie posten