Bekende Bosschenaren en aflaten

Derde brief, deel 6

Herman de Ruiter, strijdend ten onder in Slot
Loevenstein (bron: Collectie Gelderland)

Den Bosch mag zich beroemen op de geboorte van de lovenswaardige Hendrik de Wilde, van de geleerden Agilaeus, Macropedius, Van Oudenhoven, Van Heurn en anderen; en van de beroemde portretschilder Gualtherus Geldorp. Ook kan de stad bogen op de vaderlandse held Herman de Ruiter, die als monnik verkleed het kasteel Loevenstein aan de Spanjaarden ontworstelde in december 1570. Toen hij het met de 24 mannen die hij bij zich had, niet langer kon houden tegenover de driehonderd Spanjaarden die Alva op hem had afgestuurd, omdat er al een bres in de muur was geslagen, liet hij zich met al zijn manschappen én zijn tegenstanders de lucht in vliegen door het aansteken van het buskruit.

Een vaderlandse dichter heeft de nagedachtenis van deze held in deze dichtregels vereeuwigd:

“De vrijheid is het eerst in wallen,

Waarop zij noô haar aanschijn wend;

Met bloed gereezen en gevallen,

Door RUITER naauwlijks meer gekend.

Die naam schijnt in uw bloed te smooren,

Maar zal met rijker schitt’ring glooren,

ô RUITER! in een volgende eeuw;

Wanneer de Theemsgod op zijn stranden,

Zijn Vlag in Chattam ziet verbranden

Door dapp’ren Batavier en Zeeuw”

Tegenwoordig tref je in deze stad nog enkele waarlijk geleerde mannen aan, maar voornamelijk onder de protestanten. De Roomsen kunnen zich hier namelijk niet op beroemen, hoogstens op enkele juristen en medici.

Ik mag hier zeker niet stilzwijgend voorbijgaan aan het feit dat men hier in 1664 een boekje gedrukt heeft, dat bepaald tot de categorie van eigenaardige boeken gerekend mag worden. Het is getiteld Taxae Cancellariae Apostolicae, dat is: Schattinge van de Cancellarie en Penitentie-kamer van de Paus te Romen en het gaat over allerlei soorten zonden, met het bedrag waarvoor die kunnen worden afgekocht.

Ik heb één exemplaar gezien, dat als teken van echtheid uit naam van de overheid ondertekend is door de secretaris van de stad in die tijd, J. van der Meulen. In het boekje las ik gruwelijke wandaden beschreven, waarvoor het menselijk hart met beven terugschrikt, maar die desondanks voor een verwaarloosbaar bedrag konden worden afgekocht.